Sensor cleanen
Cameratechniek
Camera sensor cleanen (schoonmaken)
Het schoonmaken van je camera-sensor kun je laten doen door een professional en de kosten voor een schoonmaakbeurt variëren (afhankelijk van de sensorgrootte) vanaf € 20,- tot € 65,-, waarbij je voor een kleiner formaat sensor (bijv. APS-C) meestal iets minder betaald dan voor een 'Full frame sensor'. Bij sommige 'schoonmakers' heb ik verschillen gezien van wel € 40,- tussen APS-C en Full frame. Dit is echter nergens op gebaseerd, want de schoonmaakspullen kosten nagenoeg hetzelfde!
Over schoonmaakspullen gesproken...., ook deze krijg je niet voor niets (zijn zelfs extreem duur, waarover later meer), dus is het niet onlogisch dat je iemand die dit voor je doet niet alleen het arbeidsloon, maar ook de gebruikte materialen betaald.
Verder is het gebruikelijk dat de vakman die jouw sensor schoonmaakt je 2 foto's levert waarop je de situatie vόόr en ná de schoonmaak kunt beoordelen.
Maar............, waarom zou je niet zelf je sensor schoonmaken!? Zo moeilijk is dit niet en ik zal je vertellen hoe je dit moet doen.
In de eerste plaats moet je vast stellen hoe groot het stofprobleem op je sensor is. Je hebt dit natuurlijk al eerder waargenomen doordat er vlekjes op je foto zitten en sommige camera's hebben de mogelijkheid tot het maken van een stof-referentiefoto + een ingebouwde mogelijkheid om de beeldsensor te reinigen. Voor hardnekkig stof is dit vaak onvoldoende zodat we handmatig moeten ingrijpen. Voor een extra stof-test kun je bijvoorbeeld een foto maken van een blauwe lucht of blauwe achtergrond, waarbij je de iso-waarde op 100 zet, de diafragmaopening zo klein mogelijk maakt (groot getal) en scherp stelt (handmatig) op oneindig. Maak dan een of meerdere foto's en bekijk deze sterk uitvergroot (het liefsts op een computerscherm).
Wanneer je aldus hebt vastgesteld dat de sensor inderdaad is vervuild met stof(jes) is het tijd voor de volgende stap.
Er zijn verschillende mogelijkheden voor zowel droog reinigen (met bijv. een gel-stick of sensorbrush) of het nat reinigen met vloeistof en spatel.
De laatste methode zal ik hier beschrijven:
Het materiaal:
De vloeistof die ik heb gebruikt is van het merk 'PSI-Eclipse' en kost 12,95 per flesje van 59 ml. Dit lijkt niet duur, omdat je er heel lang mee kunt doen en het ook geschikt is om je lenzen meer schoon te maken. Als je echter onderzoekt wat het in de basis is (principal ingredient), dan kun je op internet het zgn, MSDS-sheet (material safety data sheet, zie hier) raadplegen waaruit blijkt dat het in feite methanol is (dit staat ook op het flesje zelf). Methanol in de losse verkoop kost maar een fractie van het bedrag wat men vraagt voor een flesje Eclipse Optic Cleaning Fluid, dus is het overwegen waard. Let op methanol is brandbaar en giftig, dus spring hier voorzichtig mee om!
Wat je naast de vloeistof nog nodig hebt zijn de zgn. Swabs. Dit zijn plastic spateltjes die aan het uiteinde bekleed zijn met een soort microvezeldoek. De bedoeling is dat je dit natmaakt met een aantal druppels vloeistof en deze over de sensor beweegt, aldus het stof afnemend. Deze Swabs zijn ook van het merk PSI en zijn, zoals je hieronder kunt zien (54,95 voor 12 spateltjes) echt absurd duur en ik ben benieuwd of er een fabrikant/verkoper is die de prijs van deze spatels kan verklaren/rechtvaardigen. Ik zou dus iedere gebruiker aanraden (ja, het spijt me fabrikant) eens te experimenteren om deze na gebruik op een of andere manier (bijvoorbeeld in lauw water, met een drupje zeep) schoon te spoelen en her te gebruiken. Let op ik geef geen garantie!
De swabs zijn er in 3 maten;
Type 1 - 20mm, geschikt voor APS-H sensoren met een cropfactor van 1.3
Type 2 - 17mm, geschikt voor APS-C sensoren met een crop-factor van 1.5 of 1.6
Type 3 - 24mm voor Full frame sensors.
De prijs die ik heb betaald voor een verpakking van 12 stuks, type 3 = 54,95 (Juni 2017) en types 1 en 2 kosten hetzelfde!
Dit is de complete materiaalset.
De schoonmaak (voorbeeld een DSLR camera):
1) Zet alle materialen tevoren klaar binnen handbereik.
2) Zorg dat je bij de sensor in je camera kunt komen. Dit doe je door het objectief er af te halen, de spiegel omhoog te klappen en de sluiter te openen. Volg hiervoor de instructies van je camera.
3) Houdt je camera op z'n kop (opening naar beneden) en blaas met een blaasbalgje (zonder iets aan te raken) eventueel stof eruit. Vermijdt perslucht omdat e.v.t. ongerechtigheden die worden meegeblazen schade kunnen aanrichten.
4) Haal een Swab uit de verpakking en verdeel 8 tot 10 druppels uit het flesje op het uiteinde (zie voetnoot).
5) Veeg met de Swap van L-->R of andersom over de gehele sensor (oefen enige druk uit, dus niet aaien!)
6) Wacht een aantal minuten om de vloeistof op de sensor te laten verdampen.
7) Zet de camera terug in de uitgangspositie (zie camera-instructie - sluiter dicht, spiegel omlaag) en zet het objectief er weer op.
8) Maak een referentiefoto en beoordeel of de sensor schoon is.
9) Is de sensor nog niet helemaal schoon, herhaal het proces tot dit wel het geval is.
Voetnoot: in de meeste schoonmaak instructies lees je dat men 3 a 4 druppels vloeistof op de swab druppelt. Volgens mijn ervaring is dit te weinig want het microvezeldoekstof zuigt zoveel vloeistof op dat het meeste wordt geabsorbeerd op de plaatsen waar je het niet nodig hebt (o.a. bovenzijde). Dit is m.i. mede de reden dat men voor een reinigingsbeurt vaak 5 tot 6 swabs gebruikt. Het kan dus eenvoudiger door de swab iets natter te maken. Je moet de sensor natuurlijk niet 'verzuipen', maar de vloeistof verdampt redelijk snel.
Onderstaand zie je 4 foto's, te beginnen met een foto voorafgaand aan de schoonmaak en vervolgens na 1,2 en 3 reinigingsbeurten. De 3e reiniging was voor de zekerheid, maar na de 2e beurt was er in feite al geen stof meer te zien!
Voorafgaand aan de schoonmaak, veel vlekken op de sensor.
Na swab-1, nog enkele vlekjes over.
Na swab-2, sensor is schoon.
Na swab-3, extra reinigingsbeurt, geen verschil dus.